12 Nisan 2009

Sonbahar


Seyrettiğimden beri boğazımda bir düğüm gibi kalmıştı. ‘Hayata dönüş’ denmişti ya adına bir de yapılan işin, çektiğim hazım zorluğu had safhadaydı. Hangi hayata döndürdüler, bilememiştim o zaman da. Hangi ‘en nefret ettiğime’ reva göreceğimi bile bulamamıştım. Ölenleri geçtim, diğerleri nasıl bir ‘hayat’a döndürüleceklerdi, o zaman da anlamamıştım.

Film bu konuda yapılabilecek en iyi filmdi diyeceğim şimdi; konuya dair hassasiyetim yüzünden tarafsızlığımı yitirdiğimi düşünmeyin lütfen. Böylesine yaralı/yaralayıcı konularda yapılan filmler genellikle kör göze parmak hesabı oluyor; ödüller ancak onlara akıtılıyor. Schindler’s List’i, zenci ayrımcılığını işleyen, Ku-Klux-Klan cinayetleriyle dolup taşan filmleri düşünün bir. Gözlerimizin önünde kıtır kıtır kesiliyor insanlar, keyif için vuruluyor filan. Göz yaşlarımız fışkırıyor.

Sonbahar’da böyle bir parmak yoktu; Sonbahar’da Yusuf’u izledim ben, bütün film boyunca onun feri sönmüş gözlerine baktım. Annesine baktım sonra. İkisinin ayrı ayrı okunması gereken yalnızlıklarına baktım. Ölüsünü evinin bahçesine gömdüren geleneği düşündüm. Yaşamla ölümün içiçeliğine hayret ettim. Sonra o Rus hayat kadınını düşündüm. O gece o otel odasında sevişmenin ne kadar mekanik, dolayısıyla ne kadar anlamsız olacağını düşündüm. Film beni kahretti; bir insanı bu hale getirenlerin başka insanlar olduğu düşüncesiyle tükendim.

Ve sonra film hakkında şurda burda yazılar okudum. Hep güzel, hep olumlu şeylerdi. Bir tanesi hariç. Filmin devrimci harekete zarar verdiği, Yusuf’un hastalığı dolayısıyla tahliye olmasının hareketin zedelenmesine neden olacağı falanı filanı... Sonra yönetmen Özcan Alper ve oyuncu Onur Saylak okula geldi. Koştum gittim. Yönetmenin bu kadar etten kemikten, bu kadar gerçek bir insan olmasının etkisi hala üzerimde. Koskoca mimarlık anfisi dolmuş ama sanki hepimizi tanıyormuşçasına samimi bir şekilde soruların, yorumların hepsini dinleyip gerçekten hiç poz kesmeden, şunu söylesem nasıl olur ki diye hesap kitap yapmadan, kendi arkadaşlarına konuşur gibi konuştu. Ve yukarıda okuduğum eleştiriyi dinleyicilerden biri yaptı: Yusuf’un hapisten çıktıktan sonraki halindeki umutsuzluk devrimci hareket için yapılanları, çekilen acıları gölgeliyormuş. Filmin alt metni okunduğunda şöyle bir tahlil çıkıyormuş: ...

Öfkelenince veya üzülünce boğazım kurur benim. Ne alt metni, ne üst metni diye bağırasım geldi salonda. Ya sen ne diyorsun beyefendi allah aşkına? (Öfke-özne karmaşası) Yusuf ölüyor, görüyor musun? Ne devrimi, ne hareketi? Yusuf’un bedeni bitmiş, tükenmiş artık. Öksürürken kulaklarımı kapatmak istiyorum; o kadar içim sızlıyor. Ve Yusuf hala yapabileceği en şerefli, en umut verici şeyi yapıyor; hala hayatın içinde yer alabiliyor. O küçük çocuğa matematik çalıştırıyor, ruhen kendinden on kat daha kurumuş, on kat daha ölgün arkadaşını ikna edip yaylaya çıkıyor. Nefes almakta yürürken bile zorlanan o Yusuf, tulumu yerinden çıkartıp üflüyor. Hiç şikayet etmiyor, hiç kahretmiyor.

Kırk yaşıma geldim geliyorum ve naçizane bir gözlemim var: Amaç İNSAN olmaktan çıkalı beri hiç bir hareket başarılı olamıyor. İnsana saygı, insana sevgi edinilen o yüce AMAÇ uğruna yitiriliyor. Ve insanı gözden çıkardığımız anda her şey sönüyor zaten, yapaylaşıyor. Yusuf ölüyor orada, ve dim dik bir şekilde ölümünü beklerken biz hala yok filmin alt metni, yok hareketin devamı diyebiliyoruz.

Yusuf’u canlandıran Onur Saylak’ın salona gelmesi üzerine benim içim sevinç doluyor. “Oh yaşasın, Yusuf yaşıyor,” diyorum içimden. İşte film böyle bir film.

Yusuf daha ne yapsın? Özcan daha ne yapsın?

marruu



10 yorum:

asliberry dedi ki...

ya ben gidemedim bu filme ama mutlaka izleyeceğim.

EKMEKÇİKIZ dedi ki...

Misocum,

Çok güzel anlatmışsın bu filmi, çook.
Görmemin üzerinden zaman geçtikce, fil içime daha da işledi, sanki. Öyle sakin, derinden, acılı, vakur...
Haklısın, tamamen!
Alt metin-üst metin filan yok bişey. Bu film, "kendisi" var.
:)

Tabiat Ana dedi ki...

baktım şimdi internetten eskiden hiç film kaçırmazdım artık duydukça izliyorum :(.İzlemek istedim en kısa zamanda umarım..

elektra dedi ki...

misokedim, yazdın, izlememiştim, yazmayayım dedim. şimdi izledim ve geldim buraya, öyle bir yumru var boğazımda, nefes almak zor . ne kadar sitemsiz gitti ama, ne kadar? onun yerine atılan çığlığı dinlerken son sahnede, yok dedim, ' yok, bu giden başka yusuf...'ben öyle istiyorum...

teyzenteyfik dedi ki...

Miso,
izlemedim halen bu filmi. Ama inan senin bu yazindan sonra, kesin en kisa zamanda izleyecegim. Iyice merak ettim.

Tabiat Ana dedi ki...

dün gece izledim sonbahar'ı bir gidiş bu kadar yalın bu kadar vurucu nasıl anlatılır ??aynen böyle...

miso dedi ki...

Asliberry'cim,
Izleyebildin mi filmi? Umarım beğenmişsindir. :)

Ekmekçikızcım,
Dediğin gibi film zamanla daha bir etkili hale geliyor. Sahneler düşüyor insanın aklına zaman zaman. Ve yine vuruyor, yine vuruyor.

Sevgili Tabiat Ana,
İzleyebildiğine çok sevindim. Evet, daha yalın ve daha etkileyici olamazdı bence de. Bir de yönetmeni görebilsen, tamam ya, bu adama da bu yakışır derdin herhalde.

Elektracım,
Yazını okurken kafa salladım inan. Evet di mi, SESSİZ SİTEMSİZ. Ve o son çığlık? Ah Elektra ya, anladın mı adam salona girince neden rahatladığımı?

Teyzencim,
İzleyebilmişsindir umarım.

marruu

evinkedisi dedi ki...

Offf of! Yine okuyup kahrettim, ben bu filmi nasıl izleyeceğim be Miso?! Ellerine sağlık yine döktürmüşsün ve ben seni ne kadar özlemişim, şu an sürünerek de olsa şu yazıyı okudum ve yatmaya gidiyorum, canım maruu iyi geceler :)

zeynep dedi ki...

Miso nasıl güzel bir filmdi ve sen nasıl da güzel anlatmışsın. Ağzına ellerine sağlık. Yusuf'un yaralı ruhu benzerlerindeki ajitasyona dönüştürülmeden ancak bu kadar net anlatılabilirdi.

Hem biliyor musun, Onur Saylak'ı ilk ben keşfettim, vallahi bak. 2-3 yıl önce yayınlanan bir TRT dizisinde hayran olmuştum oyunculuğuna:)

Bir de Karadeniz görüntülerine hayran oldum. yeniden aşık oldum koyu yeşil Karadeniz köylerine, sisli dağlarına. Hani evde bir kuzine yanıyordu sürekli ve üstünde demlenen çaydanlık, ısınan güğümler...

miso dedi ki...

Evin kedisicim,
Canım benim, seyredebilirsin umarım. Biraz geç oldu cevap ama sana da iyi geceler :))

Zeynepcim,
Çok teşekkürler güzel sözlerin için. Onur Saylak cidden muhteşem bir oyuncu bence. Umarım güzel işler çıkarmaya devam eder. Dizi işleri beni biraz irite ediyor aslında :( Karadeniz görüntüleri inanılmazdı gerçekten de. Beni çocukluğumda anneanneme yollarlardı ve biz aynen öyle evlerde kalıp, öyle kuzineler yakardık. O zaman kıymetini bilmemişiz, şimdi nasıl özeniyorum bir bilsen :)

marruu